Sarajewo to niespełna 350-tysięczna stolica Bośni i Herzegowiny położona w centralnym punkcie kraju. Jest to tętniące życiem miasto, którego ulice wypełnione są po brzegi do białego rana. Nie zawsze jednak tak było. 3 dekady miasto doświadczyło okrutnych wydarzeń w wyniku, których śmierć poniosło dziesiątki tysięcy osób.
Zwiedzanie Sarajewa nie jest łatwym doświadczeniem. Nie jest to miasto, w którym z listy atrakcji odhacza się współczesne muzea, aquaparki czy pałace. Zwiedzanie Sarajewa to podróż kilkadziesiąt lat wstecz i możliwość zapoznania się z okrutnymi wydarzeniami z okresu Wojny o Bośnię. Każda ulica, budynek, pomnik w mieście przypominają o ofiarach największego konfliktu zbrojnego na Bałkanach. Ja wyjechałam z Sarajewa z ogromną zadumą i poczuciem bezsilności.
Sarajewo było dla mnie jednodniowym przystankiem w trakcie podróży samochodowej przez Bośnię. Pokonywaliśmy dystans od Mostaru do Visegradu i zatrzymaliśmy się na odpoczynek w Sarajewie. Byliśmy tam wcześnie rano, więc mieliśmy cały dzień na zwiedzanie miasta. Skupiliśmy się w dużej mierze na miejscach upamiętniających wydarzenia wojenne, ale też zwiedziliśmy bardziej rozrywkowe części miasta takie jak bazary czy place. Wizualnie Sarajewo bardzo mi się spodobało. Miasto leży na licznych wzgórzach, więc krajobrazy są piękne. Już wjeżdżając do miasta widać te niewielkie wzniesienia a na nich domy z czerwonymi dachówkami. W Sarajewie można zresztą znaleźć wiele fajnych punktów widokowych. Oczywiście na ulicach widać, że miasto wycierpiało dużo. Widać też jednak ogromny rozwój miasta i pracę, którą włożono w odbudowę Sarajewa. Dzięki pomocy Unii Europejskiej miasto zaczęło się odbudowywać, a mieszkańcy normalnie żyć.
Kilka słów o mieście Sarajewo
Sarajewo to ponad 350-tysięczna stolica Bośni i Herzegowiny położona w centralnej części kraju nad rzeką Miljacka. Miasto otacza 5 szczytów Alp Dynarskich: Bjelašnica, Igman, Jahorina, Trebević, Treskavica. Sarajewo sąsiaduje z Sarajewem Wschodnim, które jest formalną stolicą Republiki Serbskiej.
Miasto często określane jest mianem „Jerozolimy Europy” lub „Jerozolimy Bałkanów” ze względu na różnorodność religijną i kulturową. Sarajewo zamieszkują 3 główne grupy etniczne: Boszniacy (wyznania muzułmańskiego), Serbowie (kościół ortodoksyjny) i Chorwaci (wyznanie katolickie). W mieście można znaleźć meczety, cerkwie i kościoły katolickie często nawet na jednej ulicy. Dziś wszystkie nacje i wyznania żyją ze sobą w zgodzie i akceptują wierzenia rodaków. Nie zawsze jednak tak było.
W latach 1992 – 1995 miała miejsce Wojna w Bośni i Herzegowinie, która była najkrwawszym konfliktem w Europie od czasów II Wojny Światowej. W trakcie walk serbsko-bośniackich śmierć poniosło ponad 100 tysięcy osób. Sarajewo jako największe miasto Bośni było centrum walk. Prawie przez cały okres konfliktu miasto zajęte było przez Serbów. Oblężone miasto było przez ponad 3 lata odcięte od resztu kraju. Mieszkańcy nie mieli wody i prądu. Serbowie codziennie ostrzeliwali miasto z otaczających gór. W samym tylko Sarajewie zginęło prawie 12 tysięcy osób. Prawie wszystkie budynki uległy zniszczeniu. Cały konflikt w Bośni zakończył układ w Dayton z listopada 1995 roku. Postanowienia układu wymusiły na Serbach, Chorwatach i Boszniakach zaprzestanie działań zbrojnych. Sformuowano konstytucję Bośni i Herzegowiny i określono podział polityczno-administracyjny Bośni. Państwo podzielono na dwie części: 49% – Republika Serbska i 51% – Federacja Bośni i Herzegowiny. Każda z części posiada swój własny parlament i władze administarcyjne.
Od momentu podpisania układu w Dayton rozpoczął się długi proces odbudowy Bośni i Sarajewa. Z pomocą środków z Unii Europejskiej Sarajewo przeszło metamorfozę. Cały czas w mieście widać wiele zniszczeń wojennych ale tempo z jakim rozwija się miasto jest godne podziwu.
Sarajewo położenie
Sarajewo leży w centralnej części Bośni i Herzegowiny. Mostar znajduje się 130 km na południowy-wschód; Neum nad Adriatykiem leży 200 km na południowy-wschód; Banja Luka znajduje się 200 km na północny-zachód.
Jak spędzić czas w Sarajewie. Lista miejsc, które warto odwiedzić
Oto miejsca w Sarajewie, które można odwiedzić w ciągu jednego dnia. Wszystkie z tych miejsc poza Tunelem Nadziei znajdują się obok siebie.
Tunel Nadziei
Tunel Nadziei powstawał od marca do czerwca 1993 roku w czasie oblężenia Sarajewa. Podczas Wojny o Bośnię i Herzegowinę Serbowie zajęli Sarajewo i odcięli je od resztu kraju. Jak wspominałam mieszkańcy nie mieli prądu, wody a nawet żywności. Z inicjatywy Bośniaków rozpoczęto budowę tunelu, który łączył oblężoną stolicę z terenem nieopanowanym przez Serbów: Butmir oraz Dobrinja. Tunel budowano z obu stron, a prace trwały całą dobę. W wyniku braku jakichkolwiek narzędzi, tunel budowano ręcznie. Jego budowa pozwoliła na transport żywności i broni do oblężonego Sarajewa. Cały tunel liczył 800 metrów długości i ok 1.5 wysokości.
Dziś możemy odwiedzić Muzeum Tunelu Nadziei znajdujące się na posesji, na której rozpoczęto budowę tunelu. Znajduje się tam ok 20 metrów oryginalnego tunelu. Wejście jest płatne. Tunel znajduje się w okolicach lotniska, ok 8 km od centrum miasta.
Katedra Serca Jezusowego
W samym centrum Sarajewa, na Starym Mieście znajduje się największy kościół katolicki w całej Bośni – Katedra Serca Jezusowego. Mieszkańcy określają ją nawet mianem Katedry Sarajewa.
Jest to neogotycka budowala z elementami neoromanizmu. Budynek powstał w 1887 roku a jego inspiracją była paryska Katedra Notre-Dame. Jak większość budynków w mieście tak i Katedra została znacznie uszkodzona w czasie oblężenia Sarajewa. Katedra jednak nie została doszczętnie zrównana z ziemią. Od kilku już dekad trwają prace rekonstrukcyjne.
Katedrę można odwiedzić codziennie.
Sarajewskie Róże
Sarajewskie Róże to pomniki upamiętniające ofiary oblężenia Sarajewa. Sarajewskie Róże znajdują się w miejscach, w których w okresie oblężenia od eksplozji pocisków zginęły co najmniej 3 osoby. Jest to masa żywicy zmieszana z plastikiem i czerwoną farbą. Nazwa pochodzi od kształtu róży, jaki granaty tworzyły na powierzchni ziemi.
Co kilka lat władze miasta Sarajewo prowadzą prace rekonstrukcyjne. Sarajewskie Róże bowiem zajdują się na ulicach i ulegają ciągłym zniszczeniom. Jedną z Róż można zobaczyć przed Katedrą Serca Jezusowego.
Galeria 11/07/95
W kamienicy obok Katedry Serca Jezusowego znajduje się Galeria 11/07/95. Jest to galeria poświęcona w całości wydarzeniom w Srebrnicy w trakcie których śmierć poniosło 8372 bośniackich muzułmanów. Masakra w Srebrnicy to największe ludobójstwo w historii współczesnej Europy.
Galeria 11/07/95 przybliża historię wydarzeń w Srebrnicy i pokazuje rodziny ofiar. W ogromnej sali można znaleźć zdjęcia chwytające za serce. Na kadrach zobaczyć można rodziny ofiar, przedmioty należące do zmarłych, zdjęcia z ekshumacji zwłok, ujęcia z Srebrnicy. Galerię zwiedza się z audioprzewodnikiem, który dokładnie opisuje każde zdjęcie i w szczegółach przybliża wydarzenia, które miały miejsce w Srebrnicy.
Meczet Ferhadija
Na starym Mieście znajduje się meczet Ferhadija, który jest jednym z najważniejszych meczetów w całym kraju. Powstał on w drugiej połowie XVI wieku i jest doskonałym przykładem architektury ottomańskiej.
W czasie wojny w latch 1992-1995 meczet uległ znacznym zniszczeniom.
Baščaršija
Baščaršija to ogromny, tradycyjny bazar znajdujący się w samym centrum Sarajewa. Jego historia sięga aż XVI wieku kiedy było to najważniejsze miejsce w mieście. Dziś Baščaršija to jedna z większych atrakcji turystycznych. Znajdują się tam sklepy, galerie, restauracje, kawiarnie. Można tam kupić wszystko od pamiątek, przez ubrania, biżuterię aż do obrazów ręcznie wykonanych rękodzieł. Oczywiście można też spróbować tradycyjnej kawy po turecku. Baščaršija tętni życiem całą dobę!
Meczet Gazi Husrev-beg
W pobliżu Baščaršija znajduje się największy meczet w Bośni – meczet Gazi Husrev-beg. Powstał on na początku XVI wieku z inicjatywy bośniackiego władcy – Gazi Husrev-bega. W XIX wieku meczet uległ zniszczeniom w czasie pożaru a w wyniku wojny w latach 90-tych został prawie zrównany z ziemią. Meczet odbudowano w kilka lat po wojnie.
Kopuła meczetu ma 26 metrów wysokości i minaret mierzy 45 metrów. W środku znajduje się mauzoleum Gazi Husrev-bega. Na terenie meczetu zawsze znajduje się wiele modlących się muzułmanów. Odwiedzając meczet należy zatem zachować odpowiedniu ubiór i uszanować modlące się osoby.
Sebilj
W centrum Baščaršija na placu znajduje się drewniana fontanna Sebilj. Jest to symbol Sarajewa i jedno z najczęściej fotografowanych miejsc. Fontanna została wzniesiona w 1752 roku przez Mehmed Pasha Kukavica. Według legendy każdy, kto napije się wody z fontanny powróci do Sarajewa.
Cmentarz Kovači
W czasie oblężenia Sarajewa ponad 11,500 mieszkańców poniosło śmierć (w tym 1,500 dzieci), a 56,000 osób odniosło obrażenia. Wiele z tych ofiar spoczywa na cmentarzu Kovači. Cmentarz znajduje się tuż na obrzeżach centrum miasta.
Ratusz Miejski Vijećnica
W samym centrum Sarajewa nad rzeką Miljacka znajduje się zabytkowy budynek Ratusza Miejsckiego znanego pod nazwą Vijećnica. Budynek zaprojektował w 1891 roku czeski architekt, Karel Pařík. Był to wtedy największy i najbardziej reprezentatywny budynek Sarajewa.
Dziś znajduje się w nim siedziba prezydenta Sarajewa.
Meczet Careva (Meczet Cesarski)
Na prawym brzegu rzeki Miljacka znajduje się najstarszy meczet w mieście – Careva. Meczet wybudowano w 1457 roku w stylu osmańskim. Elementem charakterystycznym meczetu jest ośmiokątny minaret.
Meczet można zwiedzić, ale w godzinach nieprzeznaczonych na modlitwę.
Most Łaciński
Kilkaset metrów za meczetem znajduje sie jeden z najstarszych mostów na rzece Miljacka – Most Łaciński.
Z historycznego punktu widzenia jest to ważny most, bowiem 28 czerwca 1914 roku dokonano na nim zamachu na austriackiego następcę tronu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga. Wydarzenie to było bezpośrednią przyczyną wybuchu I Wojny Światowej.
Tradycyjna kuchnia bośniacka w The Singing Nettle
Po zwiedzaniu miasta lub w trakcie polecam wstąpić do uroczej knajpki o nazwie The Singing Nettle. W Sarajewie restauracji nie brakuje, a w szczególności na Starym Mieście jest ich sporo. Te najlepsze restauracje zawsze jednak znajdują się w bocznych uliczkach. Jedna z nich znajduje się za Katadrą Serca Jezusowego. Ta niepozorna knajpka nosi nazwę The Singing Nettle (tłum. Śpiewająca Pokrzywa). Jest to restauracja serwująca tradycyjną kuchnię bośniacką w nowoczesnym wydaniu. Miejsce prowadzone jest przez uroczą właścicielkę, która jest duszą tego miejsca. Podawane są tam dania mięsne jak i wegańskie, więc każdy znajdzie coś dla siebie.
W The Singing Nettle znajdziesz tradycyjne bośniackie potrawy takie jak dolmy (takie nasze polskie gołąbki), pieczone papryki z nadzieniem mięsnym lub warzywnym, potrawy jajeczne, smażone wytrawne pączki i wiele więcej. Smak wszystkich potraw jest bardzo oryginalny a to dlatego że dominuje w nich smak czosnku i pokrzywy.
